Sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej

Prawdziwym skarbem wąbrzeskiej fary jest obraz Matki Bożej. Niepokalana (Immaculata) depcze głowę węża, w prawej dłoni trzyma białą lilię, a Jej głowę otacza aureola z gwiazd dwunastu (por. Ap 12,1). Cześć Maryi w prastarej wąbrzeskiej parafii kwitła na długo przed przybyciem obrazu. W 1593 roku powstało tu Bractwo Literackie. Jego prawa i obowiązki zatwierdził w Lubawie biskup Piotr Kostka. Jednym z głównych celów Bractwa było szerzenie kultu Matki Bożej poprzez m.in. uczestnictwo w niedziele i święta w uroczystej Mszy wotywnej o Bogurodzicy oraz śpiewanie po łacinie Godzinek ku czci Panny Maryi. W 1667 roku w miejsce Bractwa Literackiego erygowano w Wąbrzeźnie Bractwo Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Zatwierdził je w 1684 roku papież Innocenty XI. W roku 1993 Biskup Toruński Andrzej Suski wznowił działalność Bractwa i jednocześnie po raz pierwszy oficjalnie użył nazwy "Sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej" w odniesieniu do długowiecznego kultu Matki Bożej w Wąbrzeźnie.

W dniu 14 sierpnia 2002 obraz Matki Bożej Wąbrzeskiej został uroczyście ukoronowany diademem poświęconym przez Ojca Świętego Jana Pawła II. W 2004 roku wąbrzeskie Sanktuarium zostało afiliowane do Patriarchalnej Bazyliki Matki Bożej Większej w Rzymie. Osobliwością wąbrzeskiego obrazu jest przedstawienie Matki Bożej w stanie brzemiennym. Na ten fakt zwrócono szczególną uwagę dopiero po przeprowadzeniu prac konserwatorskich w 1971 r. Duszpasterze tutejszej parafii, na czele z księdzem kustoszem doktorem Janem Kalinowskim, są przekonani, że znak ten należy odczytać w obecnym czasie jako "nowe objawienia Matki Bożej" i szczególne wyzwanie odnoszące się do obrony podstawowej wartości - życia ludzkiego; wyzwanie rzucone wobec fali pogardy dla bezbronnego i niewinnego człowieka. Zdają sobie sprawę z ogromnej szansy, jaka stoi przed sanktuarium, ale też z wielości zadań. Starają się wraz z całą wspólnotą parafialną, a zwłaszcza członkami Bractwa Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, Stowarzyszenia Rodzin Katolickich i Poradnictwa Rodzinnego, zorganizować taki ośrodek, z którego będzie emanowała zdrowa nauka o świętości i godności życia ludzkiego. Pragną, "aby stało się ono miejscem, w którym można by bez zacietrzewienia, w aspekcie pozytywnym, dyskutować o ochronie życia od poczęcia do naturalnej śmierci i uczyć szacunku dla tej najwyższej wartości".

W XIII wieku wspólnota wiernych w Wąbrzeźnie gromadziła się w świątyni zbudowanej z drewna. Kościół powierzono opiece świętych apostołów, Szymonowi i Judzie Tadeuszowi. Patronat ten został przeniesiony na nową świątynię, którą zbudowano na początku XIV wieku, już jako gmach murowany. Opieką świętych wąbrzeska wspólnota cieszy się do dnia dzisiejszego. Wizerunki świętych namalowane na płótnie zdobią ołtarz główny kościoła parafialnego. Postacie te są jednak widoczne tylko wtedy, gdy zasłonięty jest cudowny obraz Matki Bożej Wąbrzeskiej. "Strażnicy" Matki Bożej podczas odsłaniania Jej wizerunku jakby w pokorze ustępują przed ukazującą się Królową Apostołów.

Święci stoją obok siebie odziani w długie szaty, trzymając swe atrybuty. Pierwszy z nich w lewej ręce trzyma metalową piłę, natomiast w prawej zamkniętą księgę i palmę męczeństwa, drugi zaś w prawej ręce drewnianą pałkę a w lewej otwartą księgę.

Szymon był jednym z apostołów i prawdopodobnie należał do stronnictwa żydowskiego zelotów, które chciało wywołać powstanie przeciw okupantowi rzymskiemu. Niektórzy nazywają go Natanaelem i sądzą, że wygłaszał nauki w Afryce a nawet w Brytanii. Inni utrzymują, że wraz z apostołem Judą Tadeuszem został zabity w Persji lub też przebywał z nim z misją ewangelizacyjną w Egipcie i w Mezopotamii, gdzie obaj ponieśli śmierć męczeńską przez przecięcie piłą. Atrybuty w rękach św. Judy Tadeusza, pokazane na niektórych obrazach wskazują, że mógł on ponieść śmierć od uderzeń pałką lub toporem.

   Juda był prawdopodobnie kuzynem Jezusa i autorem jednego z Listów apostolskich Nowego Testamentu. Jedna z legend wskazuje na Judę jako pana młodego na zaślubinach w Kanie Galilejskiej. Możliwe, że głosił kazania w Palestynie, Arabii, Mezopotamii, Armenii i Persji i że umęczono go w pobliżu Bejrutu. Jego relikwie znajdują się w Reims i w Tuluzie.Święty Juda Tadeusz czczony jest jako patron od spraw trudnych i po ludzku beznadziejnych.Nabożeństwa ku czci świętych Patronów odprawiane są w naszym kościele w każdy poniedziałek w łączności z Mszą św. o godz. 8.00.Odpust patronalny obchodzony jest w dniu wspomnienia świętych 28 października.

Modlitwa do świętych Szymona i Judy TadeuszaBoże, Ty nas doprowadziłeś do poznania Twojego imienia przez nauczanie świętych Apostołów, spraw za wstawiennictwem świętych Szymona i Judy Tadeusza, aby Twój Kościół stale wzrastał, pociągając do wiary nowe narody.

Kult MBB

WĄBRZESKA KRÓLOWAKs. Jan Kalinowski

Cudowny wizerunek Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, namalowany w połowie XVII wieku, otoczony był czcią wiernych w oddalonym od Wąbrzeźna o kilkanaście kilometrów Kowalewie Pomorskim. Został on przeniesiony do wąbrzeskiej fary podczas uroczystej procesji w 1685 roku. Zezwolił na to biskup Kazimierz Opaliński, biorąc pod uwagę potrzeby dynamicznie rozwijającego się w Wąbrzeźnie i słynącego na całą okolicę bractwa maryjnego.

Wiarygodni świadkowie, których jeszcze przed wojną wypytywał wąbrzeski proboszcz ks. prałat Ksawery Połomski zeznali, że ich przodkowie przekazali im relację o niezwykłym zjawisku, które miało miejsce w związku z uroczystym przeniesieniem Obrazu z Kowalewa do Wąbrzeźna. Pola stratowane przez rzeszę pielgrzymów towarzyszących tej niezwykłej procesji, na drugi dzień ponownie kwitły świeżymi kłosami. Zbiory z tych łanów miały być obfitsze niż z innych pól.

W kronikach parafialnych odnotowane są także liczne uzdrowienia, których doznali modlący się przed wizerunkiem Wąbrzeskiej Pani. Szczepan Pryba, gospodarz wąbrzeski zaświadczył, że jego ciężko chora po porodzie żona, po ofiarowaniu Matce Bożej odzyskała w cudowny sposób zdrowie. Podobnie Julianna Gutmann z Trzciana, w czasie choroby oczu ofiarowała się Matce Najświętszej i wkrótce odzyskała wzrok. Wdzięczna za tę łaskę, ofiarowała srebrne wotum z wygrawerowanym rysunkiem oka. Marianna Mroczkowska stwierdziła, że gdy jej dwuletni synek cierpiał na postępującą opuchliznę a żadne lekarstwa mu nie pomagały, po ofiarowaniu go Matce Bożej Wąbrzeskiej, wyzdrowiał. Natomiast Barbara Wiśniewska zeznała, że jej syn Michał miał na czole czerwonego koloru wyrostek, którego żadne zabiegi lekarskie nie zdołały usunąć. Powodowana dziwnym snem, w którym odnalazła wyraźne wskazanie, by dziecko ofiarować Matce Bożej Wąbrzeskiej, zamówiła Mszę św. przed cudownym Wizerunkiem. Uczestniczyła w niej wraz ze swym dzieckiem, a po tym fakcie wyrostek zaczął wyraźnie maleć, by z czasem zupełnie zniknąć.W najnowszej historii Sanktuarium, również odnotowuje się łaski uzyskane za pośrednictwem Matki Bożej Wąbrzeskiej. W nadsyłanej korespondencji można znaleźć nie tylko prośby, ale także podziękowania za uzyskane zdrowie, dar rodzicielstwa, łaskę nawrócenia.Dowodem szczególnej czci Matki Bożej Wąbrzeskiej są wota, dawne i współczesne. Pod koniec lat pięćdziesiątych, ówczesny proboszcz podawał liczbę 150 zachowanych tabliczek wotywnych. Część z nich w późniejszym czasie zaginęła. Wśród zachowanych są wota w kształcie oka lub kończyn, wyobrażające łaski wyzdrowienia. Są też wota figuralne, na przykład przedstawiające postaci klęczące przed Matką Najświętszą, unoszącą się na obłokach. Nowsze wota to najczęściej ryngrafy lub serca w kolorach srebrnym lub złotym. Ze złożonych w ostatnich latach przedmiotów ze złota sporządzono dla Matki Bożej koronę.

***

Kult Matki Bożej w Wąbrzeźnie jest zakorzeniony głęboko w religijnej tradycji tutejszych mieszkańców. Wyraźna cecha tej religijności - maryjność przejawia się w powstających, i począwszy od XVI wieku prężnie działających przy tutejszym kościele bractwach maryjnych (Literackie i Niepokalanego Poczęcia NMP). Potwierdzeniem tego mogą być treści zawarte w zachowanej XVII wiecznej księdze Bractwa Niepokalanego Poczęcia NMP.

 Inny przykład, to historia czci oddawanej Maryi w figurze, pochodzącej z ok. 1500 roku, przedstawiającej Madonnę z Dzieciątkiem. Rzeźba zdobiła niegdyś wnętrze kaplicy w Zamku Biskupim w Wąbrzeźnie, a obecnie znajduje się w bocznym ołtarzu naszego kościoła.

Z XVI wiecznych dziejów Parafii mamy żywy przykład w osobie zmarłego w opinii świętości Sługi Bożego Ojca Bernarda z Wąbrzeźna, który wyruszając w świat w bardzo młodym wieku, wyniósł z domu przywiązanie i wielką cześć dla Matki Bożej. Zainteresowani życiem Sługi Bożego nie mają wątpliwości, że w wyborach dróg życiowych kierował się miłością do Maryi.Powyższe fakty, a także dość dobrze udokumentowana historia kultu Matki Bożej Wąbrzeskiej w łaskami słynącym obrazie, skłaniały mnie od początku mojej w tym miejscu posługi duszpasterskiej (1992 r.), do podejmowania działań dynamizujących rozwój kultu, z równoczesnym myśleniem o ewentualnej koronacji cudownego Wizerunku. W tym temacie bliski jest mi jeden z moich poprzedników, ks. proboszcz Józef Kowalski, który w latach powojennych czynił starania o spopularyzowanie i ożywienie wąbrzeskiego ośrodka czci Matki Bożej. Niestety, jego posługa przypadła na czasy stalinowskie, przejawiające się różnymi formami walki z Kościołem. Komunistyczne władze zakazały jakiejkolwiek działalności wszelkim religijnym stowarzyszeniom, m. in. Bractwu Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Kult Matki Bożej, chociaż bardzo mocno ograniczony, mimo to przetrwał, chociażby w modlitewnych spotkaniach Kół Różańcowych i w prywatnych formach pobożności.

***

Od bardzo dawna, wąbrzescy proboszczowie, każdy na swój sposób dbali o należyty kult Matki Bożej i o jego rozwój. Zależnie od uwarunkowań historycznych, występowały okresy wzrostu lub zahamowania tej formy pobożności, o czym świadczą zawarte w księdze Bractwa Niepokalanego Poczęcia NMP sprawozdania z działalności konfraterni. Trzeba pamiętać, że następowały po sobie: zabory, odzyskanie niepodległości, wojny światowe, okupacja, wyzwolenie i okres komunizmu.Niekiedy potrzeba było głębokiej wiary i nie małej, duszpasterskiej odwagi, by znaleźć właściwy sposób dla zabezpieczenia ciągłości kultu. W bardzo trudnym dla Kościoła okresie Kulturkampf'u, gorliwym czcicielem Matki Bożej był ks. proboszcz Ksawery Połomski, a po I wojnie światowej do ożywienia kultu Matki Bożej przyczynił się znacznie ks. proboszcz Jan Zakryś.

Po II wojnie światowej różnymi inicjatywami na tym odcinku wykazał się wspomniany już proboszcz ks. kanonik Józef Kowalski, a w czasach nam bliższych ks. proboszcz kanonik Alojzy Werner Kreft. Zajął się on m.in. odnowieniem obrazu Matki Bożej Wąbrzeskiej (1971 r.). Podjęta wówczas, dość kontrowersyjna decyzja o wyjęciu obrazu z rokokowego feretronu i umieszczeniu go w prostokątnej ramie, bez możliwości noszenia go odtąd w procesji, mogła wpłynąć na osłabienie pewnych form kultu, jednakże patrząc od drugiej strony, zabieg ten niewątpliwie przyczynił się do lepszego zabezpieczenia cudownego Wizerunku. Należy ponadto zauważyć, że po zdjęciu z obrazu srebrnej szaty i odsłonięciu pierwotnej warstwy malarskiej, okazało się, że wąbrzeska ikona przedstawia Matkę Bożą w stanie brzemiennym. Gdy po około dwudziestu latach, od tego faktu przybyłem do Wąbrzeźna w charakterze proboszcza, nie miałem wątpliwości, że muszę uczynić wszystko, by cześć dla Wąbrzeskiej Pani mogła zajaśnieć nowym blaskiem.

***

Szeroki jest zakres działań podejmowanych w parafii, zarówno na płaszczyźnie czysto duszpasterskiej jak i administracyjnej. Muszę przyznać, że zawsze priorytetowo były traktowane te tematy, których realizacja mogła mieć wpływ na ożywienie przy naszym kościele kultu Matki Bożej. Znajdowało to odzwierciedlenie w homiliach, w doborze rekolekcjonistów, podczas spotkań formacyjnych, a także w publikacjach prasowych i książkowych. W promowaniu Sanktuarium pomogło nam w sposób znaczący Radio Maryja (Audycje w toruńskiej rozgłośni, transmisje radiowe dni: "Świętości Życia" i "Obrony Życia"). Sierpniowe odpusty Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny były organizowane w taki sposób, by brała w nim udział w sposób aktywny i zaangażowany, jak najliczniejsza rzesza wiernych, przygotowanych przede wszystkim duchowo, poprzez rekolekcje, misje, pielgrzymki i nabożeństwa maryjne. Przy różnych okazjach wręczaliśmy parafianom i pielgrzymom przygotowane pamiątki, obrazki z wizerunkiem Matki Bożej Wąbrzeskiej i foldery mówiące o bogatej historii kultu maryjnego w Wąbrzeźnie. Fenomenem 400-letniego kultu Matki Boże j w naszym ośrodku zainteresował się    Wpis Ksiedza Biskupa do Księgi Brackiejrównież pasterz nowopowstałej Diecezji Toruńskiej, Ks. Biskup Andrzej Suski, który podczas podniosłej uroczystości w dniu 21 lutego 1993 roku dokonał wznowienia działalności Bractwa Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Przyjmując do Konfraterni 100 nowych członków, równocześnie sam wstąpił w jej szeregi. Przy tej okazji Ks. Biskup dokonał wpisu do zachowanej, siedemnastowiecznej księgi brackiej. Tekst ten potraktowaliśmy w sposób szczególny, jako oficjalne przyzwolenie dla naszych poczynań i wyznaczenie kierunku dla działalności duszpasterskiej przy wąbrzeskim sanktuarium.

"Matce Bożej Brzemiennej z Wąbrzeskiego Sanktuarium, piastunce każdego życia  ludzkiego, zawierzam odnowioną dziś działalność Bractwa Niepokalanego PoczęciaN. M. P., aby krzewiąc kult maryjny według swoich prastarych tradycji czterechstuleci, tworzył zarazem w społeczeństwie klimat przyjazny życiu i otwarty na życie." Wznawiam działalność Bractwa i wszystkim jego członkom z serca błogosławię+ Andrzej SuskiBiskup ToruńskiCzłonek Bractwa

SANKTUARIUM I PARAFIA NA TLE DZIEJÓW MIASTA
VII - XII w. Powstanie osady grodowej na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Zamkowego, później po stronie wschodniej
1228 - Ziemia Chełmińska wraz z Wąbrzeźnem przekazana zakonowi krzyżackiemu
1246 - Osada wąbrzeska ('Wambrez") otrzymuje przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim
1251 - Biskup Heidenryk ufundował w Wąbrzeźnie drewnianą kolegiatę. Erygowanieparafii mogło nastąpić przed 1246 r.
XIV w. - Biskup Herman von Prizna rozpoczął budowę zamku wąbrzeskiego (przed1321 r.), który do poł. XVII w. był jedną z rezydencji biskupów chełmińskich
1323 - 1349 - Z inicjatywy biskupa Ottona zbudowano kościół gotycki z kamienia i cegły. Patronami zostali Święci Apostołowie Szymon i Juda Tadeusz
1534 - Na zamku Frydek w Wąbrzeźnie bp Jan Dantyszek nadaje miastu nowy przywilej lokacyjny i herb (czarne skrzydło orła i złoty pastorał)
1575 - Urodził się Błażej Pęcherek zwany błogosławionym Bernardem z Wąbrzeźna,sługa Boży
1593 - Staraniem biskupa Piotra Kostki powstało maryjne Bractwo Literackie
1655 - Zniszczenie miasta wraz z kościołem i zamkiem przez Szwedów
1667 - Powstanie Bractwa Niepokalanego Poczęcia NMP
1684 - Papież Innocenty XI zatwierdza Bractwo Niepokalanego Poczęcia NMP
1685 - Uroczyste wprowadzenie do kościoła łaskami słynącego obrazu Matki Bożej Wąbrzeskiej (przeniesionego z Kowalewa za zgodą biskupa Jana   Opalińskiego)
1700 - Zniszczenie kościoła i miasta przez pożar. Staraniem biskupa Teodora Potockiego kościół wkrótce odbudowano
1902 - Gruntowna przebudowa kościoła (dodano nawy boczne i nadbudowano wieżę)
1903 - Konsekracja kościoła przez bpa Augustyna Rosentretera
1992 - 8 grudnia -Ukazuje się pierwszy numer pisma naszej parafii (później  Sanktuarium) "Witaj"
1993 - Biskup toruński Andrzej Suski na prośbę kustosza ks. Jana Kalinowskiego wznawia działalność Bractwa Niepokalanego Poczęcia NMP oraz zatwierdzatytuł Sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej
1994 - 25 marca - Powstanie w naszej parafii Ośrodka Duchowej Adopcji Dziecka Poczętego
1994 - Ojciec Święty Jan Paweł II przyjmuje w Rzymie obraz Matki Bożej Wąbrzeskiej (grafika Krystyny Szalewskiej)
1994 - Podczas I Kongresu Rodzin Diecezji Toruńskiej, bp Andrzej Suski powierzył Matce Bożej Wąbrzeskiej rodziny naszej diecezji
1996 - Świątynia była stacją nawiedzenia Matki Bożej w znaku Figury Fatimskiej
1998 - Uchwałą Rady Miejskiej nadano głównemu placowi miasta nazwę Plac JanaPawła II
1999 - Wąbrzeskie Sanktuarium wyznaczone przez Biskupa Toruńskiego jako Kościół pielgrzymkowy Roku Jubileuszowego 2000
1999 - 7 czerwca Ojciec Święty odwiedził diecezję toruńską (6 czerwca przelatywał nad Wąbrzeźnem). Monstrancja z naszego sanktuarium użyta do nabożeństwa z udziałem Ojca Świętego
1999 - Odbyły się Misje Ewangelizacyjne
2000 (i następne) - Odrestaurowany został ołtarz główny i kolejno pozostałe zabytki
2001 - Zbudowana została nowa Droga Krzyżowa w kościele, oraz dla upamiętnienia Stefana Kard. Wyszyńskiego, granitowa droga wokół świątyni
2002 - 15 maja Ojciec Święty Jan Paweł II poświęcił w Watykanie, przywiezioną przez ks. Proboszcza koronę dla Matki Bożej Wąbrzeskiej
2002 - 14 sierpnia - nałożenie korony na wizerunek Matki Bożej Brzemiennej przez Biskupa Toruńskiego Andrzeja Suskiego
2004 - Wąbrzeskie Sanktuarium zostało afiliowane do Patriarchalnej Bazyliki Matki Bożej Większej (Santa Maria Maggiore) w Rzymie
2005 - Wydany został pierwszy numer parafialnego tygodnika "Wiadomości Kościelne"
2005 - 2006 - Restauracja kościoła filialnego w Jarantowicach
2007 - Parafia zdobyła tytuł "Modernizacja Roku 2006" (I miejsce w ogólnopolskim konkursie) za restaurację zabytkowego kościoła w Jarantowicach